In welke mate beïnvloeden commerciële doelen de nieuwsselectie? Onder andere door het internet is de nieuwsselectie de afgelopen jaren waarschijnlijk veranderd, was kortgezegd mijn vermoede toen ik dit paper schreef voor mijn Masteropleiding. Een paar jaar later is dit nog steeds relevant.
Commerciële nieuwsmedialogica karakteristieken zijn toegenomen in de Nederlandse politieke berichtgeving in de afgelopen vijf jaar, vergeleken met de jaren ‘70.
Media hebben bepaalde doelen, standaarden en normen, maar ook commerciële belangen (Strömbäck & Esser, 2014). Met deze ‘medialogica’ bepalen nieuwsmedia wat er in het nieuws komt en hoe (Altheide & Snow, 1979; Strömbäck & Esser, 2014). Doordat nieuwsmedia steeds meer moeite moeten doen om de aandacht van lezers te trekken, heerst de hypothese dat commerciële logica steeds belangrijker is en wordt in het selecteren van nieuws (Mazzoleni, 2008; Strömbäck & Esser, 2009). Dit zou kunnen betekenen dat commerciële karakteristieken in de politieke berichtgeving in Nederland zijn toegenomen met mogelijk een ‘depoliticization’ van het nieuws als gevolg (Karidi, 2017).
Medialogica is door Altheide en Snow (1972) voor het eerst geïntroduceerd. De uitleg van het begrip is sindsdien bekritiseerd, meerdere keren aangepast en volgens Strömbäck en Esser (2014) heerst er nog veel onduidelijkheid rondom het begrip. Nieuwsmedialogica bestaat volgens Esser (2013) uit drie onderdelen: professionalisme (journalistieke normen), commercie (mediasorganisaties zijn commerciële organisaties met commerciële doelen) en technologie (technologie die bij het type medium hoort). Landerer (2013) beschrijft medialogica in twee uiterste polen: ‘market logic’ en ‘normative logic’. Normative logic is gericht op het oplossen van problemen en gericht op het verbeteren van de maatschappij, market logic is gerelateerd aan commerciële logica en is gericht op wat het publiek wil (Landerer, 2013). Landerer (2013) stelt vast dat, ondanks de verschillende interpretaties, commerciële logica een leidend principe is in de meest recente interpretaties van het begrip medialogica.
Commerciële logica wordt gedreven door het aantrekken van zoveel mogelijk lezers en adverteerders, met zo laag mogelijke kosten (McManus, 1994; Hamilton, 2004; Strömbäck & Esser, 2014). Een commerciële journalistieke focus kan de nieuwsselectie beïnvloeden. Negatief geladen content is waarschijnlijk een van de belangrijkste aspect voor (commerciële) nieuwsmedialogica om meer lezers te trekken. Lengauer, Esser en Berganza (2012) stellen namelijk dat door evolutionaire processen, mensen zich automatisch meer aangetrokken voelen tot negatief nieuws. De effecten van commerciële invloed zijn verder bijvoorbeeld versimpeling (‘infotainment’) en dramatisering van het nieuws, een grotere focus op conflicten, schandalen (‘confrontainment’) en politici zelf (‘personalisatie’: focus op bijvoorbeeld charisma en uiterlijk) én mogelijk een ‘depoliticization’ van het nieuws (Hallin & Machini, 2004; Mazzoleni, 2008; Vliegenthart, Boomgaarden & Boumans, 2011; Esser, 2013, Karidi, 2017). Depoliticization van het nieuws zou gezien kunnen worden als het meest drastische effect van commerciële logica: bepaalde politieke onderwerpen worden dan gemarginaliseerd of helemaal niet geplaatst met het oog op winst en clicks, oftewel een vermindering van politiek nieuws door commerciële logica (Mazzoleni, 2008; Esser, 2013, Karidi, 2017).
Karidi (2017) concludeert uit literatuur dat onder andere: conflicten, emoties (vooral angst, bedreiging en plezier), personalisatie, schandalen en ‘soft’ nieuws contentkarakteristieken voor commerciële nieuwsmedialogica zijn. Karidi (2017) onderzocht alle algemene news beats (waaronder politiek) in diverse media in Duitsland. Uit het onderzoek bleek dat deze commerciële karakteristieken vaker werden besproken in 2014 vergeleken met de jaren 1984-1989 (Karidi, 2017). Daarnaast bleek dat politiek nieuws meer geselecteerd werd op bijvoorbeeld schandalen, conflicten, emoties en negativiteit en dat er minder politiek nieuws werd gepubliceerd (Karidi, 2017). Uit het onderzoek van Takens, Van Atteveldt, Van Hoof en Kleinnijenhuis (2013) bleek dat de berichtgeving tijdens Nederlandse verkiezingen tussen 1998 en 2010 minder gepersonaliseerd en negatief werd en dat de focus op de wedstrijd tussen politici minder werd; er was echter wel een stijging in 2010 in negatief nieuws. Tussen 1990 een 2007 werden kranten in Nederland ook minder negatief (Vliegenthart et al., 2011), al was de berichtgeving over Nederlandse verkiezingen tussen 1994 en 2002 negatiever dan in de jaren ’70 (Kleinnijenhuis, 2003).
Dit zou kunnen betekenen dat Nederlandse nieuwsmedia bij politieke berichtgeving zich minder laten leiden door commerciële logica. De onderzoeken richten zich echter niet specifiek op de karakteristieken van commerciële logica zoals gedefinieerd door Karidi (2017) en zijn vooral gericht op verkiezingsnieuws. Daarnaast kan er in de jaren na de onderzoeken veel veranderd zijn in de politieke berichtgeving, vooral aangezien er in 2010 een stijging in negatief nieuws te vinden was (Takens et al., 2013). Een journalistieke focus op commerciële logica kan grote gevolgen hebben voor de maatschappij; burgers kunnen belangrijke politieke informatie mislopen of een vertekend beeld van de politiek krijgen (Hallin & Machini, 2004; Mazzoleni, 2008; Vliegenthart et al., 2011; Esser, 2013, Karidi, 2017). Het is daarom van belang om een onderzoek geïnspireerd door het onderzoek van Karidi (2017) te doen. Door te onderzoeken of er de laatste jaren een stijging in commerciële content karakteristieken (zoals gedefinieerd door Kariki (2017)) in de Nederlandse politieke berichtgeving is, wordt het duidelijk of er in Nederland sprake is van ‘depoliticization’ van het nieuws.
Geschreven in 2017 voor mijn master Mediapsychologie.
Bronnenlijst
Altheide, D. L. & Snow, R. P. (1979). Media logic. Beverly Hills, CA: Sage.
Esser, F. (2013). Mediatization as a Challenge. In Kriesi, H., Lavenex, S., Matthes, J., Bochsler, D., Esser, F., & Bühlman, M. (red.) Democracy in the Age of Globalization and Mediatization (155–176). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Hallin, D. C. & Mancini, P. (2004). Comparing Media Systems. Cambridge: Cambridge University Press.
Hamilton, J. T. (2004). All the News That’s Fit to Sell. Princeton: Princeton University Press.
Karidi, M. (2017). News Media Logic on the Move? In search of commercial media logic in German news. Journalism Studies, 2017, 1-20.
Kleinnijenhuis, J. (2003) Het publiek volgt media die de politiek volgen. In Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (red.) Medialogica. Over Het Krachtenveld Tussen Burgers, Media en Politiek (151–211). Den Haag: SDU-Uitgevers.
Landerer, N. (2013). Rethinking the logics: A conceptual framework for the mediatization of politics. Communication Theory, 23(3), 239-258.
Lengauer, G., Esser, F., & Berganza, R. (2012). Negativity in Political News: A Review of Concepts, Operationalizations and Key Findings. Journalism, 13(2): 179–202.
Mazzoleni, G. (2008). Media Logic. In Donsbach, W. (red.) The International Encyclopedia of Communication (2930–2932). Malden: Blackwell Publishing.
McManus, J. H. (1994). Market-Driven Journalism. Let the Citizen Beware? Thousand Oaks: SAGE.
Takens, J., Atteveldt, W. van, Hoof, A. van, & Kleinnijenhuis, J. (2013). Media logic in election campaign coverage. European Journal of Communication, 28(3), 277-293.
Strömbäck, J., & Esser, F. (2009). Shaping Politics: Mediatization and Media Interventionism. In Lundby, K. (red.) Mediatization (205–224). New York: Peter Lang.
Strömbäck, J. & Esser, F. (2014). Mediatization of politics: Towards a theoretical framework. In Esser, F. & Strömbäck, J. (red.), Mediatization of politics. Understanding the transformation of Western Democracies (3-41). London: Palgrave Macmillan.
Vliegenthart, R., Boomgaarden, H.G. & Boumans, J.W. (2011). Changes in political news coverage: Personalization, conflict and negativity in British and Dutch Newspapers. In Brants, K. & Voltmer, K. (red.) Political Communication in Postmodern Democracy (92– 110). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
